Etkilendiğimiz kişiler her zaman mantığımızla örtüşüyor mu? Bazen biten bir ilişkinizle başlayan bir ilişkinizdeki kişiler birbirine benziyor mu? Yanıtınız ‘Evet’se bunun nedeni "Şema Kimyası!"
Şemalar bebeklikten başlayıp gelişir ve yaşam boyu sürerler. Çevremizde olup biteni yorumlayıp uyum sağlayarak, yaşamın gereklerini yerine getirebilmek için kullandığımız zihinsel düşünsel yapılardır. Şema terapiyle onarılması gereken, kişinin ruh sağlığını olumsuz olarak etkileyen düşünce kalıplarıdır. Arabanın ön tekerleğini düzeltmezsek, arkadakiler hep onu izler. Biz de; “Nasıl oluyor da bu kişiler hep benim karşıma çıkıyor? Kader şanssızlık, bunların hepsi böyle, benim ilişkilerim daima böyle yaşanacak” sonucuna varırız. Sorunu bizim dışımızda gördüğümüzde sorumluluğumuz ortadan kalkar ancak sorunlar sürer gider.
Şemalar, değişmeye belirgin direnç gösterirler. Yaşamın erken dönemlerinde geliştikleri için çok tanıdıktırlar ve kullanışları kolaydır. Şemanın tam tersi olaylarla karşılaşılırsa bile kişiler ısrarlı bir şekilde şemalarının geçerliliğini korumak için gelen bilgileri çarpıtırlar. Örneğin "Kusurluluk" şeması olan bir yetişkin, kendisine defalarca sevildiği söylense bile kusurlu ve eksik hissetmeye devam edebilir. Şemanın değişimi, temel ruhsal düzenlenmeyi alt üst edebileceği için çeşitli düşünsel ve davranışsal hareketler şemayı güçlendirirler. Genellikle şemalar, kişiye, kendilerini yaşatacak eşler veya arkadaşlar seçmelerine neden olurlar buna “Şema Kimyası” diyoruz. Örneğin kendinde sürekli kusur arayan kusurlarını olduğunu düşünen bir kişi zor beğenen yanlışlıkları, eksikleri abartan sürekli çevresindekileri kusurlu görüp eleştiren, onlarla dalga geçen narsızlık özellikleri sergileyen birinden hoşlana bilir… Yenilen savaşçı savaşa doymazmış hesabı her seferinde bu kişileri hayatına sokarak bir taraftan kendini doğrular bir taraftan da için, için onun gözünde kusursuz görünmeyi başarıp kendi savaşını kazanmayı hedefler Nasrettin hocanın anahtarını evde kaybedip dışarısı aydınlık diye dışarıda araması hesabı sorunlarını dışarıda beyhude arar durur.
Şema terapi ile kişiliğimizin parçaları haline gelen bu şemaları saptamamızı ve onlardan kurtulmamızı sağlıyoruz.
Sorunların kökenlerini hatırlayıp hissedilip bugünkü duygularınızla benzerliklerini gözden geçiriliyor. Tekrarlayan kalıplar listeleniyor. Kişi için yüksek kimya oluştursa bile, bazı durumlardan kişilerden uzak durulması öneriliyor. Kısacası yaralarına parmak basacak değil yarasının iyileşmesini sağlayacak kişilerle olmasını teşvik ediyoruz.
Bir sonraki yazımda; Duygusal Yoksunluk, Terk Edilme Korkusu ve Hayır Diyememe konularına değinmeye çalışacağım.
Dünyanız sevgiyle aydınlansın.
Psikolojik Gelişim & Aile Danışmanı Nur Meriç
27 NİSAN 2015 / ZAFER GAZETESİ – YAŞAM PENCERESİ